Neil Armstrong’un Ay’da yürüyen ilk insan ünvanını kazanmasının ardından tam 50 yıl geçti. Ay’a gidiş ve Neil Armstrong’un dediği gibi Ay’da yürüyüş “Bir kişi için küçük bir adım, ancak insanlık için büyük bir adım” oldu. Neil Armstrong da dahil Ay’da bugüne kadar sadece 12 kişi yürüdü. 1972’den beri de kimse Ay’a gitmedi. Ancak bu durum çok yakında değişecek gibi gözüküyor.
Dünya’daki kaynaklar tükenmeye başladığından bu yana uzay birçok ülke için yeraltı ve yerüstü kaynakları bakımından ciddi bir potansiyele sahip. ABD, Rusya ve Çin gibi ülkelerin yanı sıra birçok da çok uluslu şirket bu kaynaklara ulaşma yarışına dahil olmaya başladı. İlk hedef de tabi ki Ay.
Birçok şirket daha şimdiden altın, platin ve zor bulunan değerli madenleri arayacağını açıkladı. 2019’un başında Çin, Chang-4 isimli araştırma aracını pamuk tohumlarını filizlendirmek üzere Ay’ın uzak köşesine indirdi. Çin’in ayrıca burda araştırma merkezi kuracağı belirtiliyor. Rusya 2031-2035 yıllarında Ay’a 4 adet otomatik uzay aracı göndererek maden çıkarma çalışmalarına başlamayı planladığı açıkladı. Japon şirketi iSpace de Dünya-Ay ulaşım platform kurmayı planladığını belirtti.
UZAY’IN MAGNA CARTA’SI
Dolayısıyla, Neil Armstrong’dan sonra Ay’da dolaşan ve Sessizlik Denizi’ni “Muhteşem bir ıssızlık” olarak niteleyen Astronot Buzz Aldrin’in sözü de tarih olacağa benziyor. Ancak ortada ciddi bir problem var: Bütün bu kaynaklarda kimin söz hakkı olacak?
1967 yılının Ocak ayında yani daha NASA’nın Ay’a gitmeyi planladığı zamanda Birleşmiş Milletler toplanarak “Dış Uzay Antlaşması”nı hazırladı. Buna göre Ay ve diğer gökcisimleri de dahil Dış Uzay’da hiçbir devlet egemenliğini ilan edemeyecekti. Uzay konusunda uzman şirket Alden Advisers’ın yöneticisi Joanne Wheeler’a göre bu anlaşma Uzay’ın Magna Carta’sı.
ABD, RUSYA VE ÇİN TANIMADI
Ancak daha sonra 1979 yılında BM “Ay Antlaşması” olarak bilinen yeni antlaşmayı hazırladı. Bu antlaşmaya göre Ay’ın doğal kaynakları insanlığın doğal mirası olarak sayılacak. Ancak bu antlaşmayı sadece 11 ülke onayladı. Ne ABD, ne Rusya, ne de Çin bu antlaşmayı tanımadı.
Bununla birlikte, ABD, 2015 yılında vatandaşlarının asteroidlerden elde ettikleri kaynakları istediği gibi kullanabileceklerini tanıyan “Uzay’da Ticari Rekabet Yasası”nı yürürlüğe koydu. Bu yasa her ne kadar Ay’ı kapsamasa da, dahil edilmeyeceği anlamını taşımıyor!
Günümüzde kutuplardaki yer altı kaynakları konusunda bile anlaşamayan, uluslararası hukuku hiçe sayan devletlerin Ay konusunda neler yaşayacağını izleyip göreceğiz…
16 KATRİLYON DOLARLIK MADEN
Ay yüzeyindeki kraterler asteroid çarpmaları sonucunda oluşuyor. Asteroidlerin de değerli madenlerle dolu olduğunu biliniyor. Ay’da yer altı kaynaklarının 16 katrilyon değerinde oldu tahmin ediliyor.
FOTOĞRAF: NASA
BAĞLANTILI HABER VE MAKALELER:
BİR ASTEROİTİN DEĞERİ NASIL BELİRLENİYOR?
